نمودار تفسیر مهر | سوره حمد | آیه 4
مالِکِ یَوْمِ الدِّین
اشاره به روز جزا
آیه ۴: مالک یوم الدین
قرآن کریم در آیه ۴ سوره حمد به روز رستاخیز اشاره می‌کند و می‌فرماید: "مالک یوم الدین"؛ خداوند روز جزاست.
مفهوم مالکیت خداوند
مالکیت حقیقی
"مالک" به معنای صاحب اختیار چیزی است. این تعبیر در مورد انسان‌ها به معنای مالکیت اعتبارى است که نوعى قرارداد اجتماعی است و به وسیله‌ی سند و شاهد ثابت می‌شود یا از بین می‌رود. اما مالکیت خدا ارتباطی حقیقی و تکوینی است؛ یعنی او علت هستی‌بخش جهان است و پیوسته به موجودات فیض می‌دهد و اگر یک لحظه این ارتباط قطع شود، موجودات نابود می‌شوند.
معانی "مالک یوم الدین"
روز جزا و روز دین
مفسران قرآن، تعبیر "مالک یوم الدین" را دو گونه معنا کرده‌اند: صاحب اختیار روز جزا و یا صاحب اختیار روز دین. روزی که هر کس در برابر دین و آیین خود جزا می‌بیند.
مالکیت خدا در دنیا و آخرت
ظهور مالکیت حقیقی در روز قیامت
خدا مالک دنیا و آخرت است اما در این آیه از مالکیت خدا در روز رستاخیز سخن گفته شده است؛ زیرا در آن روز همه پیوندهای مادی و مالکیت‌های اعتباری از بین می‌رود و مالکیت حقیقی خدا بیشتر ظهور می‌یابد و روشن می‌شود که مالک حقیقی همه چیز خداست.
تکمیل توحید با اعتقاد به معاد
کنترل انسان‌ها از کارهای زشت
اعتقاد به معاد، عقیده به توحید را تکمیل می‌کند؛ همان‌طور که توحید مبدأ هستی را روشن می‌کند، معاد فرجام هستی را روشن می‌سازد. این عقیده عاملی نیرومند در کنترل انسان‌هاست و آن‌ها را از کارهای زشت و قانون‌شکنی و تجاوز بازمی‌دارد.
دلیل اختصاص حمد به خدا
ستایش مخصوص خداوند
این آیه نوعی تکمیل دلیل اختصاص حمد به خداست؛ یعنی از آن‌جا که خدا مالک روز جزاست، پس به سراغ ستایش و پرستش غیر او نروید و حمد را مخصوص او گردانید.
هشدار به انسان‌ها
مواظبت از رفتار
هشدار این آیه آن است که مواظب رفتار خود باشید که صاحب اختیار روز رستاخیز خداست و در آن روز قوانین دینی کاملأ حاکم بر سرنوشت شماست.
آموزه‌ها و پیام‌ها
جهان بی‌فرجام نیست
1. جهان بی‌فرجام نیست و روز جزا در پیش است.
ستایش خالق
2. کسی را ستایش کنید که در رستاخیز همه‌کاره است.
سوالات قرآنی تخصصی
1. معنای "مالک" چیست؟
- "مالک" به معنای صاحب اختیار چیزی است.
2. تفاوت مالکیت خداوند با انسان‌ها چیست؟
- مالکیت خداوند حقیقی و تکوینی است؛ اما مالکیت انسان‌ها اعتباری و قراردادی است.
3. چرا تعبیر "مالک یوم الدین" به دو معنا است؟
- زیرا می‌تواند به معنای صاحب اختیار روز جزا و یا صاحب اختیار روز دین باشد.
4. چگونه مالکیت خداوند در روز قیامت بیشتر ظهور می‌یابد؟
- در روز قیامت همه پیوندهای مادی و مالکیت‌های اعتباری از بین می‌رود و مالکیت حقیقی خداوند بیشتر ظهور می‌یابد.
5. چرا اعتقاد به معاد توحید را تکمیل می‌کند؟
- زیرا معاد فرجام هستی را روشن می‌سازد و عاملی نیرومند در کنترل انسان‌هاست.
6. چگونه اعتقاد به معاد انسان‌ها را از کارهای زشت بازمی‌دارد؟
- اعتقاد به معاد انسان‌ها را از کارهای زشت و قانون‌شکنی و تجاوز بازمی‌دارد.
7. چرا حمد و ستایش باید مخصوص خداوند باشد؟
- زیرا خداوند مالک روز جزا و فرجام همه چیز است.
8. چگونه قوانین دینی در روز قیامت حاکم بر سرنوشت انسان‌هاست؟
- قوانین دینی در روز قیامت کاملأ حاکم بر سرنوشت انسان‌هاست و هر کس بر اساس دین و آیین خود جزا می‌بیند.
9. چرا باید مواظب رفتار خود باشیم؟
- زیرا خداوند صاحب اختیار روز رستاخیز است و در آن روز همه چیز به او برمی‌گردد.
10. چگونه این آیه به اهمیت ستایش خداوند اشاره دارد؟
- این آیه نشان می‌دهد که خداوند مالک روز جزاست و باید او را ستایش و پرستش کرد.
تحلیل علمی آیه
نقش مالکیت خداوند
این آیه به نقش مالکیت حقیقی و تکوینی خداوند اشاره دارد و نشان می‌دهد که در روز قیامت همه پیوندهای مادی از بین می‌رود و مالکیت حقیقی خداوند بیشتر ظهور می‌یابد.
کلیدواژه‌ها
مالک یوم الدین، مالکیت خداوند، روز جزا، روز دین، معاد، توحید، رستاخیز، ستایش، پرستش، کنترل انسان‌ها، قوانین دینی، فرجام هستی، پیوندهای مادی، نقش مالکیت، مالکیت حقیقی، مالکیت اعتباری، قانون‌شکنی، روز قیامت، معاد و توحید, مالک, مالکیت, جزا, دین, معاد, توحید, رستاخیز, ستایش, پرستش, کنترل, قوانین, فرجام, پیوند, نقش, حقیقی, اعتباری, قانون‌شکنی, قیامت, توحید
نتیجه نهایی
این آیه به نقش مالکیت حقیقی و تکوینی خداوند اشاره دارد و نشان می‌دهد که در روز قیامت همه پیوندهای مادی از بین می‌رود و مالکیت حقیقی خداوند بیشتر ظهور می‌یابد. با اعتقاد به معاد و مالکیت خداوند باید به کنترل رفتار خود پرداخته و خداوند را به عنوان تنها مالک حقیقی ستایش و پرستش کرد.
